Publicatie Rapport ‘Kinderrechten in Cijfers: 2020’

2 december 2021

Kinderrechtenrapport: “Impact Corona voelbaar bij álle kinderen en jongeren”

Het Kinderrechtencollectief, waar SOS Kinderdorpen partner van is, heeft onder leiding van UNICEF Nederland en Defence for Children cijfers opgevraagd bij het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de stand van zaken rondom kinderrechten in Nederland. Het rapport Kinderrechten in Cijfers geeft aan dat de coronacrisis in 2020 op álle kinderen en jongeren een aanzienlijke impact heeft gehad. Dit is met name het geval voor kwetsbare kinderen, wier rechten al onder druk staan. Hieronder de opvallendste conclusies uit het rapport.

Jeugdhulp en Kinderrechten

Informatie over het aantal kinderen dat wacht op passende hulp en de wachtlijsten voor de jeugdhulp hiervoor wordt niet op landelijk niveau structureel bijgehouden. Wel is bekend dat ruim 397.000 kinderen in 2020 jeugdhulp zonder verblijf ontvingen. Hiervan verbleven ruim 18.000 kinderen in een open/residentiële instelling, ruim 21.000 in pleegzorg, en ruim 5.300 in gezinsgerichte zorg.

Daarnaast kregen veel kinderen niet (tijdig) de benodigde hulp of bescherming doordat er sprake is van lange wachtlijsten en tekort aan personeel. Er verbleven onnodig veel kinderen in een gesloten jeugdhulpinstelling, terwijl zij wachtten op passende hulp. Ruim 2.000 kinderen verbleven in een instelling voor gesloten jeugd-GGZ of gesloten jeugdhulp. Tot slot is er onvoldoende plek en (specialistische) ambulante jeugdhulp beschikbaar voor jongeren met complexe problematiek.

Kindermishandeling en kinderrechten

Sinds de invoering van een verbeterd meldsysteem bij Veilig Thuis (januari 2019) zijn er meer meldingen binnengekomen rondom huiselijk geweld (127.410 meldingen in 2020). Er zijn echter geen landelijke gegevens beschikbaar over in hoeverre kinderen na een melding de hulp en bescherming kregen die ze nodig hadden. Dit is zorgelijk, omdat Veilig Thuis veel casussen doorzet naar wijkteams die niet altijd de specialistische expertise in huis hebben voor passende hulp.

De coronamaatregelen hadden in 2020 grote impact op de levens van kinderen en jongeren. Zo kreeg de Kindertelefoon 1500 (i.p.v. 1000) telefoontjes per dag en de onderwerpen thuis, familie en geweld stegen op de onderwerpenranglijst.

Migratie en Kinderrechten

Door corona is het aantal asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen en dat van kinderen die met hun ouder(s) naar Nederland zijn gekomen aanzienlijk afgenomen. Het aantal kinderen dat in vreemdelingenbewaring of in grensdetentie zit, is verder afgenomen.

Er wachten echter nog steeds veel kinderen op besluitvorming over hun verzoek om gezinshereniging. De wachttijd voor gezinshereniging is in 2020 nog verder toegenomen: van gemiddeld 233 dagen in 2019 naar 289 dagen in 2020. Dit is jammer, want het is van belang dat kinderen die al zo lang gescheiden zijn van hun ouders en andere gezinsleden zo snel mogelijk met elkaar worden herenigd.

Armoede en Kinderrechten

Het Kinderrechtencollectief heeft geconcludeerd dat Nederland te weinig inzet op de aanpak van de structurele oorzaken van armoede en dat het integraal armoedebeleid te complex is. De regering zet vooral in op het bevorderen van werk- en verdiencapaciteit om armoede aan te pakken. Dit terwijl uit diverse onderzoeken blijkt dat werk niet altijd de weg uit armoede is. Het rapport maakt zich zorgen om het feit dat gemeenten vaak worstelen met het toelaten van gezinnen tot de maatschappelijke opvang: gezinnen zijn volgens hen vaak zelfredzaam en komen niet in aanmerking hiervoor. Dit zorgt vaak voor een onzekere situatie voor het gezin, maar ook voor de ontwikkeling van de betrokken kinderen.

De Kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children ontving in 2020 zorgelijke signalen op dat bij (naderende) dakloosheid van gezinnen in sommige gemeenten wordt gedreigd de kinderen uit huis te plaatsen. Daarnaast nam het aantal hulpvragen over de rechten van gezinnen met minderjarige kinderen die dakloos (dreigen te) raken behoorlijk toe. Het aantal ging van 24 zaken in 2018 naar 59 zaken in 2020. In het eerste kwartaal van 2021 meldden zich al twaalf gezinnen. Het totaal aantal dakloze jongvolwassenen steeg enorm, namelijk naar 12.700.

Het Kinderrechtencollectief

Het Kinderrechtencollectief is in 1995 opgericht en bestaat uit zes kernleden: de kinderrechtenorganisaties Defence for Children, de Nationale Jeugdraad, Kinderpostzegels, UNICEF Nederland, en Save the Children en Terre des Hommes. En heeft daarnaast een groot netwerk van betrokken partners. Samen hebben we de missie om ervoor te zorgen dat de rechten van kinderen in Nederland gewaarborgd zijn. Deze kinderrechten zijn vastgelegd in het VN-kinderrechtenverdrag. We willen dat kinderrechten worden gewaarborgd in overheidsbeleid, in wetgeving, in de praktijk van organisaties en van iedereen die met kinderen te maken heeft.