8 maart 2022
Darya Kasyanova is ruim vijf jaar werkzaam als programma-ontwikkelingsdirecteur van SOS Kinderdorpen Oekraïne. Ze studeerde sociale economie en demografie en werkte eerder als universitair docent. Darya spreekt over de schrijnende situatie in Oekraïne en de inspanningen om zoveel mogelijk kinderen te evacueren.
Wat houdt jouw rol bij SOS Kinderdorpen Oekraïne in?
Sinds 2007 is mijn werk gericht op kinderen zonder ouderlijke zorg, op de bescherming van hun rechten. Als programma-ontwikkelingsdirecteur voor SOS Oekraïne ben ik belast met het waarborgen van de kwaliteit van de diensten die door SOS Kinderdorpen worden geleverd en met het ontwikkelen van nieuwe diensten om een systematische aanpak van de kinderrechtenkwesties te waarborgen. Belangenbehartiging is ook mijn verantwoordelijkheid: samenwerking met alle belangrijke belanghebbenden uit de overheids- en niet-gouvernementele sector die actief zijn op het gebied van kinderwelzijn in heel Oekraïne. De afgelopen zes jaar heb ik het Oekraïense Kinderrechtennetwerk geleid. Dit netwerk brengt 27 kinderbeschermingsorganisaties samen, waaronder SOS Kinderdorpen Oekraïne, die op dit moment hun inspanningen op nationaal niveau coördineren om kinderen te redden en te beschermen.
Hoe ga je om met de huidige situatie?
Ik heb eerder in een soortgelijke situatie gezeten. In 2014, toen de oorlog in Donbas begon, werkte ik met een andere organisatie in Donetsk. In 2014 en 2015 zijn we erin geslaagd om alle pleeggezinnen en kinderen die in residentiële instellingen zaten op tijd te verhuizen. Toen duidelijk werd dat het land voor oorlog staat, zijn we al in december vorig jaar actief gaan kijken hoe en waarnaartoe we de kinderen in instellingen konden gaan evacueren. Toch begon de oorlog onverwacht en veel heviger dan verwacht. Ondanks onze inspanningen en die van andere organisaties, waaronder het Oekraïense Kinderrechtennetwerk, waren de voorbereidende stappen voor het evacueren van kinderen niet op tijd uitgevoerd.
We hebben alle kinderopvang in kaart gebracht in negen regio’s die we beschouwden als risicozones in geval van een conflict. Zo wisten we hoeveel kinderen in pleeggezinnen zaten en hoeveel kinderen in residentiële instellingen. We hebben deze gegevens gedeeld met UNICEF, met alle belangrijke belanghebbenden en instanties van het ministerie van Sociale Zaken. Op maandag deelden we de informatie, de oorlog begon op donderdagochtend. Te weinig tijd om goed voor te bereiden. Als we wat meer tijd hadden gehad, hadden er effectievere stappen kunnen worden gezet.
Hoeveel kinderen leven in de risicogebieden?
Het aantal kinderen dat in deze regio’s woont, ligt rond de 4 miljoen. Binnen deze regio’s leven ongeveer 1,5 miljoen kinderen in hotspots, dat wil zeggen steden en dorpen die op dit moment geblokkeerd zijn, zoals Irpin, Mariupol, Bucha, Hostomel, Stanytsia Luhanska, Sievierodonetsk, Starobilsk, Popasna en anderen.
Enkele residentiële instellingen uit de regio’s Loehansk en Donetsk slaagden erin de kinderen naar het westen van Oekraïne te evacueren. Momenteel zijn er grote problemen met de evacuatie van kinderen in zaporizja, Charkov, Mykolaiv, Sumy, Kherson, Zhytomyr, Chernihiv regio’s. Er zijn geen exacte statistieken omdat er elke dag nieuwe hotspots verschijnen. We monitoren voortdurend de situatie van de kinderen in residentiële instellingen daar. Alleen al op zaterdag slaagden we erin om ongeveer 150 kinderen van 0 tot drie jaar uit vier babyhuizen in Charkov te halen. Het personeel van deze babytehuizen wilde niet weg en evacuatie van de kinderen zonder hen is illegaal. We hadden drie dagen nodig om hen te overtuigen, maar het is gelukt.
De mensen op de grond die de evacuaties ondersteunen, riskeren hun eigen leven omdat de evacuatie uit risicozones vaak gebeurt terwijl er ook geschoten wordt. Hei is kiezen: Aan de ene kant loop je het risico geïsoleerd te raken in een stad of een stad die volledig geblokkeerd is en zonder elektriciteit zit, zonder toegang tot medicijnen, zonder verwarming. Aan de andere kant neem je een risico om te evacueren, wetende dat het schieten kan beginnen en je er misschien niet levend uitkomt. We weten dat er in Vorzel, in de buurt van Kiev. een babytehuis is met ongeveer 50 kinderen, dat al ongeveer vijf dagen geïsoleerd is. Niemand weet wat daar gebeurt. Niemand heeft toegang. Eerder hadden we contact met vrijwilligers en de directeur van het babytehuis, maar nu is er geen contact meer. Ze hebben geen telefoonverbinding en de fysieke toegang is geblokkeerd.
Hoe kun jij hen helpen?
Ik schreef een brief aan het VN-Comité voor de Rechten van het Kind met de vraag of er een humanitaire corridor, een veilige doorgang kon worden gecreëerd. Er wordt intussen wel onderhandeld over humanitaire corridors tussen de Oekraïense regering en de Russische Federatie, maar ze komen maar niet. Dus, de Russische troepen hebben alle ruimte het vuur te openen op bussen vol mensen of op mensen die lopen tijdens het evacueren.
Mensen nemen alleen dat wat ze kunnen dragen mee. Oekraïense soldaten helpen mensen die niet goed ter been zijn. Zondag overleed een gezin met twee kinderen tijdens zo’n evacuatie in Irpin. Ze stonden op het punt een brug over te steken waar de Oekraïense soldaten het volk hielpen. Op dat moment werd het vuur geopend.
Hoe is het in de steden die geblokkeerd zijn?
Hier loop je risico niet door kogels te overlijden, maar door honger en bevriezing. Dit is precies de reden waarom we dringend functionele humanitaire corridors nodig hebben. Mensen verstoppen zich in koude kelders. Er zijn kelders met honderden kinderen. In de kelder waar ik was hadden we wat water en brood. Nu kun je niets meer kopen. Het voedseltekort is een probleem. Er is geen verwarming en is geen elektriciteit zodat mensen kunnen hun telefoon niet kunnen opladen. Moeders kunnen hun baby’s geen borstvoeding geven omdat ook zij geen voedsel meer binnenkrijgen. En er is geen babyvoeding. Dit betekent dat veel kinderen ernstig risico lopen om te sterven van de honger.
Hoe gaat het met je eigen kinderen?
Ik heb twee dochters. De oudste is 19 jaar en maakte iets soortgelijks al mee toen ze elf was en we ons huis in Donetsk moesten verlaten. Voor haar is het opnieuw voeren van oorlog een enorme tragedie. Het was dankzij haar dat we ons huis in Irpin pas twee dagen geleden verlieten. Ze was heel erg tegen vertrek. Ze zei ‘ik wil mijn huis niet opnieuw verliezen.’ Mijn jongste dochter is twee jaar en acht maanden. We verzonnen sprookjes voor haar om te zeggen dat het geluid van bommen donder is. Gisteren, toen we naar het westen van Oekraïne reden, vroeg ze, als ze het geluid hoorde: ‘Wat is dit voor lawaai? Dit is schieten, toch?’ Het is verpletterend om te weten dat hoewel ik twee dochters heb met een leeftijdsverschil van 17 jaar, ze allebei al oorlog hebben meegemaakt.
Denk je erover naar het buitenland te vluchten?
Op dit moment verblijven we hier in het westen van Oekraïne. Mijn man is al een tijdje niet meer thuis geweest en kwam terug om ons te redden van Irpin. Mijn man mag Oekraïne niet verlaten, dus wij blijven ook hier. Maar, de toekomst is onzeker. Als we zien dat het ook hier niet meer veilig is, dan gaan we op zoek naar een veiligere plek. Zolang ik hier kan blijven, zal ik het werk van SOS Kinderdorpen gaande houden. Ik zal er alles aan doen.
Wat gaat SOS Kinderdorpen doen?
We focussen ons op de humanitaire acties in de gebieden waar de meeste vluchtelingen zijn uit de meest getroffen regio’s van Oekraïne. We zullen de verhuizing van pleeggezinnen uit het land naar veiliger oorden blijven coördineren. Een van onze grootste taken is het ondersteunen van onze medewerkers. We moeten hen ook psychosociale steun geven, raken we ze kwijt. De teams van Olena Kripak, programmadirecteur kiev, en Ljoedmila Kharchenko, programmadirecteur in Luhansk, hebben geweldig werk geleverd. Ze hebben veel moeite gedaan om de door SOS gesteunde pleeggezinnen te overtuigen om te verhuizen voordat de oorlog begon. Nu is het tijd om onze medewerkers te steunen zodat ze kunnen blijven werken.
Vind jij jezelf een held?
Nee. Ik denk dat heel veel vrouwen, goed om kunnen gaan met stress en niet omvallen. Ik stort me op mijn werk en richt me op dat wat gedaan moet worden. Maar, de situatie is zeer onzeker. Als je daar over nadenkt, word je gek. Ik probeer me te concentreren op wat ik goed kan, en mijn collega’s zijn hetzelfde. We denken allemaal na over hoe we kinderen kunnen helpen en hoe we collega’s in deze situatie kunnen helpen. Het heeft geen zin om in deze situatie in paniek te raken, want het helpt niet. De verschrikkelijke gebeurtenissen die al jaren in Oekraïne plaatsvinden, hebben ons nu op de een of andere manier op dit alles voorbereid.
De missie van SOS Kinderdorpen is mijn persoonlijke missie en de missie van al mijn collega’s. We proberen zoveel mogelijk families te redden en we zijn blij dat dat lukt. We zitten in een verschrikkelijke, nu nog, uitzichtloze situatie. Het zal een enorme uitdaging zijn om deze goed door te komen. De gevolgen van deze oorlog kunnen nog lang duren, daar zijn we ons van bewust.
Dank aan iedereen die achter Oekraïne staat en solidariteit betuigt. Dank aan de mensen die helpen en ondersteunen. De kinderen en families van Oekraïne hebben uw hulp en steun nodig. Ik wil dat iedereen weet dat wat hier in Oekraïne, in Europa gebeurt, de absolute hel is. Iedereen moet dat weten.
Heb je nog een boodschap aan een ieder die dit leest?
Dank aan iedereen die achter Oekraïne staat en solidariteit betuigt. Dank aan de mensen die helpen en ondersteunen. De kinderen en families van Oekraïne hebben uw hulp en steun nodig. Ik wil dat iedereen weet dat wat hier in Oekraïne, in Europa gebeurt, de absolute hel is. Iedereen moet dat weten.
Meer nieuws lezen? Bekijk ons nieuwsoverzicht.
