Emotionele verwaarlozing – Definitie, oorzaken en gevolgen voor kinderen

Emotionele verwaarlozing bij kinderen is een wereldwijd probleem. Emotionele verwaarlozing kent gevolgen die kinderen de rest van hun leven kunnen beïnvloeden. Maar wat is de betekenis van emotionele verwaarlozing, hoe herken je het, wat zijn de gevolgen en wat kun je eraan doen? Op deze pagina vind je antwoord op de meest gestelde vragen over emotionele verwaarlozing bij kinderen.

Wat is emotionele verwaarlozing bij kinderen?

Bij emotionele verwaarlozing is er vaak een gebrek aan liefde, steun en/of aandacht voor het kind. Ieder kind heeft iemand nodig die voor ze zorgt, die ze beschermt als ze klein zijn en ze begeleidt als ze opgroeien en zich ontwikkelen. Als een liefdevolle, veilige omgeving ontbreekt heeft dit op latere leeftijd gevolgen voor het kind.

Emotionele verwaarlozing voorbeelden

Als kind heb je iemand nodig, iemand die je echt ziet en iemand die je door dik en dun steunt. Kinderen die emotioneel verwaarloosd zijn hebben vaak gebrek gehad aan (positieve) aandacht, warmte en liefde. Enkele voorbeelden van emotionele verwaarlozing zijn:

• Er wordt niet naar het kind omgekeken als het huilt of andere signalen van onrust en onvrede toont. Ook krijgt het kind geen gehoor als het schreeuwt om aandacht of hulp.
• Het kind krijgt geen kansen om contact te leggen met leeftijdsgenoten.
• Het kind wordt niet ingeschreven op een school. Dit noemen we ook wel educatieve verwaarlozing. Dit komt vaak voort uit armoede.

Emotionele verwaarlozing bij armoede

De beste plek voor een kind om op te groeien is bij de biologische familie. Wereldwijd is het voor veel families een uitdaging om goed voor hun kinderen te zorgen. Zij leven in omstandigheden waarbij er bijvoorbeeld geen geld is voor eten, onderdak of onderwijs. De ouders of verzorgers moeten in deze situaties vaak de hele dag werken om geld te verdienen, waardoor de kinderen ook vaak alleen zijn en geen aandacht krijgen van een volwassene.

Kun jij je voorstellen hoe het is om je kind elke dag achteruit te zien gaan omdat je niet in zijn of haar basisbehoeften kan voorzien? SOS Kinderdorpen helpt families om weer zelfredzaam te worden zodat er genoeg inkomen is voor voedsel, water, onderdak, onderwijs en gezondheidszorg. Lees hier meer over onze familiezorg.

Wat zijn de gevolgen van emotionele verwaarlozing?

Wel of geen liefde krijgen heeft enorme consequenties. Het ene kind van drie jaar ontving liefde en heeft de normale hoofd- en hersenomvang. De kans is groot dat dit kind intelligenter zal zijn dan het andere. Ook zal het waarschijnlijk meer sociale capaciteiten ontwikkelen. Het kind met de kleinere hersenen zal sneller mentale en fysieke gezondheidsproblemen krijgen. Maar definitief is het niet; onderzoek heeft uitgewezen dat als een kind weer liefde krijgt, deze negatieve ontwikkeling doorbroken wordt. Letterlijk en figuurlijk gaan kinderen weer groeien!

Emotionele verwaarlozing helen

Als kinderen emotioneel verwaarloosd zijn, kunnen veilige relaties ervoor zorgen dat ze toch kunnen groeien en bloeien. Het Boekarest Early Intervention Project onderzocht kinderen die ernstig emotioneel verwaarloosd werden. Sommige van deze kinderen konden terecht in warme pleeggezinnen. De resultaten waren opmerkelijk. De kinderen in pleegzorg ontwikkelden veilige hechtingen en gingen er cognitief op vooruit.

Dit toont aan dat ook kinderen met een zeer complexe achtergrond veerkracht kunnen opbouwen en hun levensloop kunnen veranderen, als ze kunnen rekenen op veilige relaties. Psychosociale hulp, in combinatie met een stabiele, veilige omgeving kunnen de ontwikkeling van veilige hechtingen en cognitieve verbetering verder bevorderen.

Emotionele verwaarlozing melden

Een onderzoek (Bethell, 2019) toont aan dat de kans op depressie of problemen met mentale gezondheid tot 72% lager kan zijn onder volwassenen die hun negatieve jeugdervaringen melden dan onder degenen die dit niet melden.

Wat doet SOS kinderdorpen om emotionele verwaarlozing te voorkomen

Het Verdrag van de Rechten van het Kind is één van onze leidende kaders. Het onderstreept het recht van kinderen op ouderlijke zorg, bescherming, onderwijs en medische zorg. Wij vinden dat elk kind het recht heeft om zich optimaal te ontwikkelen en zien het als onze verantwoordelijkheid om deze ontwikkeling te ondersteunen. In ons werk staat het kind altijd centraal. We luisteren naar hun behoeften en geven ze de zorg die ze nodig hebben en het beste past bij de situatie van het kind en zijn omgeving.

• Met onze familieversterkende programma’s helpen we gezinnen bij de zorg en bescherming van hun kinderen, zodat kinderen binnen hun familie kunnen blijven opgroeien in veiligheid, met zelfrespect en vertrouwen, kansen en liefde. Per familie bekijken we de problemen die spelen en wat er nodig is om hen te helpen, bijvoorbeeld op het gebied van opvoeding en zorg, economische versterking en basisbehoeften en voorzieningen.
• In het geval van een (acute) onveilige thuissituatie, bieden we tijdelijke zorg. We geven kinderen een veilige omgeving, waar ze de aandacht krijgen die ze nodig hebben en die ze beschermt tegen verdere schade. Ondertussen proberen we de ouders/verzorgers te helpen hun problemen te overkomen, zodat kinderen weer veilig naar huis kunnen. Mocht de thuissituatie dit niet meer toelaten, dan gaan we over tot permanente familiegerichte zorg.